Soorten Zwanen in Nederland

In Nederland kun je in de winterperiode verschillende soorten zwanen aantreffen.
Zwanen zijn een opvallende verschijning in het landschap met hun (meestal) witte kleur en grote formaat. In deze blog komen alle soorten zwanen aan de orde die je in ons land kunt tegenkomen. De Knobbelzwaan is denk ik bij veel mensen wel bekend en is hier het hele jaar aanwezig. De Kleine Zwaan en de Wilde Zwaan zijn echte wintergasten die naar Nederland komen om hier te overwinteren.

Knobbelzwaan met jongen

jonge Knobbelzwanen

De Knobbelzwaan is de meest algemene zwanensoort in ons land. Het is een soort die hier het hele jaar verblijft en met zo'n 6000 paren broedt bij meren, sloten en ook wel in stadsvijvers.
Op het water zijn het sierlijke vogels, maar op het land bewegen ze zich een stuk minder elegant en ogen ze als  plompe,"waggelaars" met het grote lijf en de korte poten. Een gezin Knobbelzwaan is prachtig om te zien met die kleine aandoenlijke donzige jongen die door pa en ma fanatiek worden beschermd tegen mogelijk gevaar.

Knobbelzwaan met jong

Knobbelzwaan

Een jonge Knobbelzwaan krijgt eerst een bruin/grijs verenkleed voordat hij zijn witte verenkleed krijgt zoals een volwassen dier dat heeft. Ook de kleur van de snavel van een jong moet nog verkleuren naar oranje.  De volwassen Knobbelzwaan heeft een oranjerode snavel met een grote zwarte knobbel aan de basis, welke bij mannetjes het grootst is.

links Kleine Zwanen en rechts de duidelijk grotere Wilde Zwanen

De Kleine zwanen en de Wilde zwanen lijken het meest op elkaar. Het zijn beide soorten die  hier overwinteren en broeden hier niet, alhoewel er wel een enkel broedpaar van de Wilde Zwaan is in ons land. In principe kun je er dus bijna van uitgaan dat een zwaan die je in de zomer ziet een Knobbelzwaan zal zijn. De Wilde zwaan is groter dan de Kleine Zwaan. Dat verschil in formaat kun je goed zien als je ze bij elkaar ziet en kan vergelijken. Op bovenstaande foto is het verschil  goed te zien, de Wilde Zwaan heeft ook een wat langere hals. Deze verschillen zijn echter best lastig te beoordelen als je de soorten afzonderlijk ziet, tenzij je een zeer ervaren vogelkenner bent.

Kleine Zwanen

Wilde Zwanen

Daar waar Knobbelzwanen een oranjerode snavel hebben, is de snavel van Wilde zwanen en Kleine zwanen geel met zwart. waarbij de Wilde zwaan meer geel, dat doorloopt tot voorbij het neusgat. Dit verschil bij de snavel is overigens alleen te zien als je beschikt over een verrekijker of een telescoopkijker. Zelf vind ik het ook handig om een foto te maken(als dat kan) van de snavels zodat je thuis op de computer nog eens rustig naar de kenmerken kunt kijken.

links Knobbelzwaan en rechts een Wilde Zwaan

Wilde Zwanen

Kleine Zwaan

Kleine Zwanen

De Wilde zwanen zijn met een aantal van maximaal rond de 3000 vogels veel minder talrijk dan de Kleine zwanen die met een aantal van rond de 18.000 naar Nederland komen.  De eerste Kleine Zwanen komt hier al vanaf september naar toe vanuit de Siberische toendra's, de Wilde Zwanen hebben hun broedgebied meest in Scandinavie en komen hier pas tegen november aan.

Je kunt de Kleine zwaan en de Wilde zwaan ook aan het geluid uit elkaar houden. De Kleine zwanen converseren voortdurend met elkaar, ik kan het niet goed omschrijven maar vind het voortdurende gekeuvel met elkaar geweldig om naar te luisteren. De Wilde zwanen communiceren aanzienlijk minder druk en laten meer een trompetterend geluid horen.

Kleine Zwanen

Kleine Zwanen met rechts een Kleine Zwaan die met een donkere moddersnavel uitziet als een Fluitzwaan

Bovenstaande zwanensoorten zijn iedere winter in ons land te bewonderen. Het loont de moeite om even met een verrekijker te kijken met welke soorten je te maken hebt als je ergens een groepje zwanen ziet lopen. Er is heel sporadisch ook wel eens een Fluitzwaan in Nederland gezien, de kans dat je die ziet is uiterst klein. Fluitzwanen lijken sterk op Kleine Zwanen alleen hebben ze een vrijwel geheel zwarte snavel. Soms denken mensen een Fluitzwaan gezien te hebben, maar dan blijkt het een Kleine Zwaan te zijn die zijn snavel diep in de modder  heeft gestoken. Hoe je zo op het verkeerde been gezet kunt worden is op bovenstaande foto's te zien.

Zwarte Zwaan

Zwarte Zwaan

Tenslotte nog de Zwarte Zwaan (Cygnus atratus). Eigenlijk hoort de Zwarte Zwaan niet in dit blog, het is een zwanensoort die van oorsprong niet in Nederland thuishoort.  Zwarte Zwanen komen van nature voor in Australië en Nieuw Zeeland en zijn naar Europa gehaald als siervogel in vijvers en parken. Ontsnapte exemplaren komen nu wel voor in de vrije natuur, maar het zijn geen vogels die zoals de andere soorten op eigen kracht vanuit hun land van herkomst naar Nederland zouden kunnen komen.

Maar mooi zijn ze wel en daarom toch ook maar een plaatsje ingeruimd voor deze zwanensoort.