Rupsen en geen rupsen

De afgelopen tijd heb ik nogal wat rupsen gezien, niet zo verwonderlijk eigenlijk want 2013 is een relatief heel goed vlinderjaar. En als er vlinders zijn komen daar logischerwijs meestal ook weer rupsen uit voort. Het lijkt momenteel ook wel de tijd van de pijlstaarten te zijn in de vorige blog liet ik al zien dat ik samen met Edgar een zeldzame Walstropijlstaartrups had gevonden. In deze blog komen onder andere nog twee soorten pijlstaartrupsen aan bod.
En soms bedriegt de schijn en blijkt een rups toch geen rups te zijn...

rups van Groot Avondrood

rups van Groot Avondrood

Het leuke van mijn natuurkieker-activiteiten is dat mensen in mijn omgeving inmiddels wel weten dat ze me blij maken met het delen van hun bijzondere natuurvondsten. Zo kreeg ik van Hannie een berichtje dat ze een grote dikke rups had gevonden en of ik daar nog een foto van wilde maken.
Het was een groen exemplaar van de rups van Groot Avondrood (Deleiphila elpenor), een forse rups met vier grote oogvlekken vlak achter de kop die dienen om eventuele belagers af te schrikken.

rups van Groot Avondrood

rups van Groot Avondrood

Die vier grote oogvlekken zijn de belangrijkste kenmerken van de rups van Groot Avondrood, maar de kleur varieert van groen zoals op de eerste foto's naar bruin of zoals op bovenstaande foto's donker grijs/zwart. Best wel verwarrend eigenlijk dat zo'n groot kleurverschil mogelijk is. Maar de oogvlekken moeten je bij de determinatie toch wel altijd op het juiste spoor brengen.

Dennenpijlstaart

Dennenpijlstaart

Dennenpijlstaart

Ook vanuit de Brummeltuun kreeg ik bericht dat ze een pijlstaartrups hadden gevonden en wel een rups van  de Dennenpijlstaart (Sphinx pinastri). Een soort die ik niet kende en dus ben ik daar graag even gaan kijken naar deze mooie rups. Het is een grote groene rups met een brede bruinige rugstreep en  verder een patroon van witte streepjes en kleine zwartomrandde rode stipjes. Het is een soort die niet zo heel algemeen is en met name voorkomt op de zandgronden en in de duinen op naaldbomen.

Helmkruidvlinderrups

Helmkruidvlinderrups

Helmkruidvlinderrups

De Brummeltuun is sowieso een geliefde plek bij rupsen en vlinders want ik zie er ieder jaar ook de prachtige Helmkruidvlinderrupsen (Cucullia scrophulariae). Heel mooi getekende rupsen die het Knopig helmkruid (Scrophularia nodosa) als waardplant hebben. Er is een vlindersoort die rupsen heeft die er zeer sterk op lijken, namelijk de Kuifvlinder (Shargacucullia verbasci) maar deze soort is zeldzamer en heeft de Zwarte toorts (Verbascum nigrum) als voornaamste waardplant een mooi artikel over de verschillen tussen beide rupsen is hier te vinden. De foto's hier boven laat dus rupsen van de Helmkruidvlinder zien, dit keer niet gemaakt in de Brummeltuun maar in natuurgebied de Blinkerd en wel al een tijdje geleden, namelijk in juli.

larve Helmkruidbladwesp

larve Helmkruidbladwesp

larve Helmkruidbladwesp

Omdat ik de Helmkruidvlinderrupsen zo mooi vind heb ik vorig jaar een paar plantjes van de het Knopige Helmkruid gekregen dat trouwens ook een heel goede bijenplant is. Het heeft bepaald geen indrukwekkende bloemen, maar van dichtbij blijken het toch heel leuke bloemetjes te zijn. Belangrijker is echter dat het een goede insectenplant is en ik hoop er natuurlijk rupsen van de Helmkruidvlinder op te krijgen. Dit jaar is dat echter niet gelukt, wel zat de plant onlangs opeens vol met kleine witte "rupsjes" met zwarte stippen die heel vraatzuchtig waren. IJverig zocht ik op de rupsenpagina van www.vlindernet.nl maar niks leek er op tot ik me ineens bedacht dat het wel eens helemaal geen rups kon zijn. Ik was er toch weer ingevlogen, dus pootjes tellen, dat blijken er meer dan een vlinderrups maximaal kan hebben en ja dan zie ik ook dat de kop hoort bij bladwespen. Deze "rupsen" zijn larven van de Helmkruidbladwesp (Allantus scrophulariae) die ook wel Tenthredo scrophulariae wordt genoemd. Zo heb ik nu dus twee diersoorten die liefhebber zijn van het Helmkruid, ik ben benieuwd wie de plant volgend jaar zullen opeisen.

Rozenbladwesp in de verdedigingshouding

Rozenbladwesp

Vorig jaar maakte ik al eens de blog "een rups is niet altijd een rups"  waarin ik duidelijk aan de hand van foto's heb uitgelegd hoe je het verschil kunt zien tussen de rups van een vlinder en de larve van een bladwesp.
Wel een beetje hardleers van mezelf dat ik het met de Helmkruidbladwesp toch zelf ook weer even vergeten was hoe het zat.  Ik hou het er op dat het kwam omdat ik er rupsen van de Helmkruidvlinder op wou zien.
Het is me nu trouwens ook opgevallen dat de verschillende soorten bladwespen net als vlinders hun eigen waarplant hebben logisch wellicht, maar ik had daar nooit aan gedacht. Hierboven zie je de larven van de Rozenbladwesp Arge pagana die vorig jaar een van mijn rozen kaal vraten. Mooie larven vond ik het en ik heb ze dan ook uitgebreid gefotografeerd vorig jaar.
Het is een boeiende wereld die natuurwereld en er valt altijd wel weer wat te leren zo blijkt maar weer.