Geen Wolf maar wel Wolfsklauwen in het Dwingelderveld

Er is de laatste tijd nog al wat te doen  over de komst van wolven naar Nederland. Ze komen  voor in Duitsland en sommige van die dieren zijn niet zover van de Nederlandse grens gesignaleerd. Onlangs is er een dode Wolf gevonden in de omgeving van Luttelgeest. Hoe dan ook het zou  kunnen dat er  in de Nederlandse natuurgebieden Wolven zullen komen.
Deze blog gaat echter niet over wolven maar is de derde blog over een struintocht door de Dwingelderveld met boswachter Albert Henckel. Hij heeft me Wolfsklauwen (Lycopodiaceae) laten zien, een zeldzame plantenfamilie die zich niet vermeerdert door zaden maar door sporen.

Moeraswolfsklauw met Zonnedauw

Moeraswolfsklauw met Zonnedauw

Moeraswolfsklauw

Alle in Nederland voorkomende soorten Wolfsklauw staan op de rode lijst van beschermde planten. Zo ook de Moeraswolfsklauw (Lycopodiella inundata), de enige soort die ik al kende en ook in andere natuurgebieden in Drenthe wel ben tegengekomen.  De plant wordt 3-10 cm hoog en heeft een tot 15 cm lange, brosse, kruipende stengel De zijtakken staan rechtop. De 5-6 mm lange bladeren zijn priemvormig. De plant komt voor op open, natte en zure zandgrond. Ik weet niet of het altijd zo is maar het is me opgevallen dat je ze vaak ziet op plekken waar ook Zonnedauw voorkomt.

Grote Wolfsklauw

Sporenaren van Grote Wolfsklauw

Grote Wolfsklauw met de kenmerken haartjes aan de uiteinden van de blaadjes

 De Grote Wolfsklauw (Lycopodium clavatum) is een giftige en is zeldzame soort. Hij is zeer sterk in aantal afgenomen en Albert vertelde dat ook de planten die wij bekeken het moeilijk hebben en in aantal zijn afgenomen.
De plant wordt 5-15 cm hoog en heeft een 0,5-4 m lange, kruipende hoofdstengel. Kenmerkend zijn de haartjes aan de uiteinden van de blaadjes. Na tien tot vijftien jaar kunnen de planten zich pas voortplanten, dat maakt deze planten natuurlijk ook extra kwetsbaar in hun bestaan. 
De geelgroene, 2-3 cm lange en 5 mm brede aren verschijnen in juli en augustus en staan met een tot drie bij elkaar aan de einden van de opstijgende zijtakken. De aren bestaan uit vruchtbare bladeren, waarop aan de bovenzijde van de bladvoet grote, dikwandige, niervormige sporendoosjes zitten.
De plant komt voor op voedselarme zandgrond in heidevelden, korstmossen-dennenbossen en schrale bermen.
 

Stekende Wolfsklauw

Stekende Wolfsklauw

Sporenaar van Stekende Wolfsklauw

De Stekende Wolfsklauw (Lycopodium annotinum) is  zeer zeldzaam en dankt zijn naam aan de harde stekelige puntige uiteinden van de bladeren.
De plant wordt 5-10 cm hoog en heeft een kruipende, tot meer dan 1 m lange hoofdstengel.
De aren verschijnen in augustus en september en staan alleen aan de einden van de zijtakken. De aren bestaan uit vruchtbare bladeren, waarop aan de bovenzijde van de bladvoet grote, dikwandige, niervormige sporendoosjes zitten.
De stekende wolfsklauw komt voor in het oosten van Nederland  op vochtige, zure grond langs de rand van het bos, tussen de heide, in Korstmossen-dennenbossen en onder kruipwilgen.

Dennenorchis

Dennenorchis

Dennenorchis

Naast deze Wolsklauwsoorten nam Albert me ook mee naar een plekje waar de zeer zeldzame Dennenorchis (Goodyera repens) groeit. De dennenorchis komt voor in de kruidlaag van voedselarme, iets vochtige dennenbossen.
Het type bos waarin de dennenorchis voorkomt wordt wel aangeduid als mosbos (Leucobryo-Pinetum). Zodra de kruidlaag zich verder ontwikkelt en er ook een struiklaag ontstaat zijn de omstandigheden voor de dennenorchis minder gunstig geworden, en verdwijnt de soort.
De dennenorchis is in Nederland voor het eerst aangetroffen in 1880 op de Veluwe. De soort komt sporadisch voor op de Pleistocene zandgronden van Drenthe en Gelderland. Wij zagen slechts enkele exemplaren, maar prachtig om met eigen ogen te zien. Albert vertelde dat ze op de Vlieland in veel grotere aantallen voorkomen en dat hij er een week eerder wel een paar honderd had gezien. Dat kan want in het hele waddendistrict schijnen ze in behoorlijke aantallen in de aangeplante dennenbossen voor te komen.

Waterlobelia

Waterlobelia

Nog zo' n prachtige en zeer zeldzame plant is de Waterlobelia (Lobelia dortmanna) een fraai en elegant waterplantje dat behoort tot de familie van de Klokjes (Campanulaceae).
De waterlobelia bloeit in juli en augustus met twee tot acht bleek lila kleurige, tweelippige, knikkende bloemen. De plant kan 20- 70 cm hoog worden en de bloemkroon is 1,2 tot 2 cm lang.
De planten groeien echt in het water en dat betekende wel even wat kunst en vliegwerk om daar dan toch wat mooie opnamen van te maken. En er waren alleen korte bloeistengels  met twee bloempjes te vinden. Maar het is een prachtig plantje dat de extra inspanning meer dan waard was en het is gelukt om er een paar mooie opnamen van te maken. De Waterlobelia houdt van vennen met zandige oevers en  helder water, dat is een biotoop die niet zoveel voorkomt en mede door die kieskeurigheid is het plantje heel zeldzaam.

Bij het ven grazen ook koeien die er voor moeten zorgen dat de vegetatie in de omgeving binnen de perken blijft. Een mooi gezicht om die koeien zo te zien rondlopen en het nodigde dan ook uit om ook daar toch maar even een plaatje van te maken.
Dat de koeien ook wel bij de Waterlobelia's komen liet Albert me ook  even zien, de bloempjes er af gebeten en met wortel en al uit de grond getrokken. Toch schijnt het niet erg schadelijk te zijn voor het aantal Waterlobeliaplantjes en zo'n uit de grond getrokken plantje zet zich gewoon weer vast, als het maar in het water achtergelaten wordt.
Dit was derde blog van mijn struintocht met boswachter Albert, er volgt nog een vierde en tevens laatste blog die vol zal staan met kleine beestjes die we zagen op het Dwingelderveld.