De wereld van de vliegen(1) - Strontvliegen en Bijvliegen

Als je de euvele moed hebt om je te begeven in de wereld van de insecten, weet je nog niet waar je aan begint. Als vogelaar is het al knap als je een paar honderd soorten vogels uit elkaar kan houden en daar zitten best wat vogels tussen die zeer op elkaar lijken en dus makkelijk te verwarren zijn, ik ben zelf nog lang niet zover dat ik ze allemaal feilloos kan herkennen.
Als je echter insecten wilt benoemen kom je aanzienlijk meer soorten tegen, die ook nog eens veel lastiger te determineren zijn, sommige soorten zijn alleen door specialisten onder een microscoop te determineren. In deze blog twee soorten vliegen.

Ik vind insecten erg boeiende dieren vanwege hun gedrag maar vooral ook vanwege hun uiterlijk. Ik vind ze heel leuk om te fotograferen en ik ben regelmatig verbaasd als ik zie hoe bijzonder een insect is als ik een macrofoto heb gemaakt. Vaste bezoekers van mijn blog weten wel dat ik ook graag wil weten wat ik heb gefotografeerd. Om achter de naam van een insect te komen maak ik gebruik van allerlei bronnen. Zo heb ik inmiddels een hele verzameling natuurgidsen over insecten, verder zoek ik op internet op allerlei sites.
Hierboven een Strontvlieg met de naam Scatophaga stercoraria. Deze Scatophaga stercoria onderscheidt zich van een gelijkende soort door de zwarte antennes op de kop.

De andere soort, Scatophaga furcata, heeft gele antennes en lijkt verder precies op de Scatophaga stercoria. Nu ik weet dat er dus twee gelijkende soorten zijn vind ik het leuk om te kijken met welke soort ik te maken heb en ik zal bij het maken van foto's dan ook proberen om zeker een foto te maken waarop de antennes zichtbaar zijn. Eigenlijk moet ik bij de Scatophaga furcata er nog cf voor zetten dus cf Scatophaga furcata dat cf betekent zoiets als komt in de buurt van... en dat houdt weer in dat je er niet helemaal zeker van bent, maar het komt het meest in de buurt. Ja zo gaat dat dus met het benoemen van insecten, voor een leek is het vaak net met zekerheid te benoemen...

Strontvliegen (Scatophaga) komen eigenlijk overal voor, maar vooral in graslanden met koeien.
Het vrouwtje strontvlieg legt haar eitjes in de mest van de koeien. De larven die uit de eitjes komen ontwikkelen zich in de de koeienmest.
Strontvliegen bezoeken bloemen om nectar op te zuigen, maar ze vangen ook wel andere insecten, die ze met hun korte puntige zuigsnuit leegzuigen. Hier boven een Scatophaga  fucata die een langpootvlieg te pakken heeft en aan het leegzuigen is als was het een milkshake...

Bijvliegen (Eristalis) behoren tot de familie van de Zweefvliegen (Syrphidae), waarvan we in Nederland meer dan 250 soorten kennen.
Deze Bijvliegen worden ten onrechte vaak aangezien voor bijen of hommels. Op bovenstaande foto een Blinde Bij (Eristalis tenax), dit exemplaar heeft de ogen aan elkaar zitten, hetgeen betekent dat dit een mannetje is, bij vrouwtjes staan de ogen ver uiteen en raken elkaar niet.

De Blinde Bij heeft meestal een oranje tekening op het achterlijf, maar er zijn ook exemplaren die helemaal zwart gekleurd zijn. Zo'n variatie in kleuren maakt de herkenning van een soort er weer niet gemakkelijker op en al die variaties vind je niet in een natuurgids terug.
Wat dat betreft is het fijn dat er sites zijn zoals www.waarneming.nl waar je foto's naar een forum kunt sturen.
Via Twitter heb ik Ruud van der Weele @rvdweele leren kennen, die als entomoloog vliegen bestudeert en determineert. Hij heeft op Twitter de missie om meer mensen enthousiast te maken voor vliegen en daar maak ik graag gebruik van. Een aanrader om hem te volgen op Twitter als je meer van vliegen wil weten! En als je ook wespensoorten interessant vindt, volg dan ook Ries van der Hout @warmoezer.

De Kegelbijvlieg (Eristalis pertinax) onderscheid zich van andere bijvliegen door gele voortarsen (poten) en dankt zijn naam aan het achterlijf dat vooral bij de mannetjes duidelijk kegelvormig is. Hierboven een vrouwtje dat zich uitgebreid aan het poetsen was.

Bij de poetsbeurt hoorde blijkbaar ook het controleren of de legbuis, waarmee het Kegelbijvrouwtje haar eieren legt nog wel werkte. Op bovenstaande foto's zie je haar legbuis uitschuiven als een soort
drietrapsraket, mooi bij deze foto's vind ik de schaduw die er ook nog eens van de legbuis wordt afgebeeld, dat geeft dit fenomeen nog wat extra accent.

Als je een foto van een dier wil gebruiken voor determinatie, is het wel belangrijk dat je weet welke onderdelen je dan in ieder geval op de foto moet hebben.
Op bovenstaande foto kan je nog wel vaststellen dat het om een Bijvlieg(Eristalis) gaat op grond van het achterlijf, maar welke soort kan je niet zien omdat de poten er niet opstaan en daardoor kan je de kleur daarvan niet zien. Zwarte voortarsen zou een Blinde Bij zijn en gele voortarsen een Kegelbijvlieg, maar dat kan je hier dus niet goed zien...
Foto's maken voor determinatie vergt dus kennis  van de belangrijkste kenmerken van een soort en zo is een mens nooit uitgeleerd en valt er steeds weer wat te ontdekken en uit te zoeken!