Waarom verkleuren bladeren in de herfst

Het is herfst en overal zie je dat er bomen en struiken beginnen te kleuren. De ene heeft al heel veel mooie herfsttinten, terwijl er ook bij zijn die nog helemaal groen zijn.
De mooie warme tinten geel. rood en oranje horen echt bij de herfst, maar hoe komt het dat de bladeren verkleuren en waarom gebeurt dat?

Met behulp van water uit de grond en gassen uit de lucht maken bomen en struiken een stof, chlorofyl genaamd, die er voor zorgt dat de bladeren hun groene kleur krijgen.
Als de temperatuur onder de vijf graden komt kunnen de wortels geen water meer uit de grond halen.
Via de bladeren verdampt er heel veel water en daardoor zou de boom verdrogen als de bladeren 's winters aan de boom zouden blijven.
Zodra de dagen korter worden en het minder lang licht blijft en de temperaturen dalen, begint een boom zijn water en voedingsstoffen op te slaan in de stam. Er wordt dan ook geen chlorofyl meer aangemaakt en daardoor komen de herfstkleuren  tevoorschijn.

De kleuren geel en oranje zijn al voortdurend aanwezig in de bladeren, maar zijn onzichtbaar zolang de groene chlorofyl aangemaakt wordt. De kleur rood schijnt pas aangemaakt worden in de herfst. Hoe dat precies gaat met die rode kleurstof, daar is geen eensluidend antwoord op.
Het staat wel vast dat de kleuring van de bladeren vaak echt goed op gang komt als de eerste (lichte) vorst geweest is.

De kleur van de bladeren is deels bepaald door de soort boom, zo kleuren de bladeren van de beuk en de berk bijvoorbeeld voornamelijk geel en krijgen de bladeren van de Amerikaanse eik naast geel ook veel oranje en rood in hun bladeren.
Naast de boomsoort heeft ook de plaats van de boom of struik invloed, hoe meer de boom in het zonlicht staat hoe intenser wordt de kleur en dat geldt vooral ook voor de kleur rood. Uiteindelijk vallen de herfstbladeren af en worden de bomen kaal en zo wordt er voor gezorgd dat de bomen niet verdrogen in de winter.

Er zijn echter ook bomen en struiken die ook in de winter hun groene bladeren behouden en die geen herfstkleuren krijgen, hoe kan dat dan? Wel deze groenblijvende bomen en struiken, zoals bijvoorbeeld hulst en hedera (klimop), maken gebruik van een andere oplossing om niet te verdrogen in de winter. Ze maken namelijk een waslaagje aan op hun bladeren. Door dat vettige laagje wordt voorkomen dat er te veel vocht verdampt via de bladeren, die daardoor gewoon aan de boom kunnen blijven zitten.

Dat sommige bomen en struiken hun bladeren behouden heeft ook voor dieren zo zijn voordeel. Vogels kunnen er in schuilen tegen de kou en andere gevaren. De hedera biedt naast bescherming ook nog tot laat in het jaar voedsel doordat de bloei vanaf oktober tot in december plaatsvindt. Prachtig om te zien hoe de natuur zo verschillende oplossingen heeft voor het gevaar om te verdrogen van bomen en struiken en hoe daar ook weer dieren van profiteren. Het afgevallen blad is natuurlijk weer van belang voor overwinterende dieren en andere beestjes die er hun voedsel in vinden.
Ik heb het al dan niet verkleuren van de bladeren ook uitgelegd in het natuurprogramma Roeg van RTV Drenthe, dat filmpje is hier te bekijken.